LITERATURA

STACJA DYSKÓW ELASTYCZNYCH 5.25
Commodore 1541-II
Instrukcja wprowadzająca

PRZYŁĄCZANIE STACJI DYSKÓW DO KOMPUTERA
Przyłączanie przewodów

   Przyłącz przewód zasilający zasilacza do gniazda znajdującego się z tyłu stacji. Jest to możliwe przy jedynym prawidłowym ustawieniu wtyczki względem gniazda. Następnie podłącz przewód zasilający zasilacz do sieci elektrycznej. Jeśli stacja wyda jakikolwiek dźwięk, wyłącz ją za pomocą wyłącznika znajdującego sie z tyłu stacji. Nie przyłączaj żadnych innych przewodów przed upewnieniem się, że stacja jest wyłączona (wyłącznik w położeniu "off").

   Następnie przyłącz odpowiedni przewód do portu szeregowego z tyłu stacji. Wyłącz komputer! Przyłącz drugi koniec przewodu do komputera. Stacja jest gotowa do działania. Port szeregowy, który ma dwa wejścia, służy również do przyłączania innych urządzeń peryferyjnych, np. drukarki lub drugiej stacji dysków.

Włączanie zasilania

   Kiedy wszystkie urządzenia są podłączone, można włączyć zasilanie zwracając uwage na odpowiednią kolejność tzn. komputer włączamy na końcu. Przed włączeniem stacji upewnij się, że nie ma w niej dyskietki.

Wkładanie dyskietki

   Dyskietkę wkładamy przy poziomym położeniu dźwigni w ten sposób, by etykieta dyskietki była zwrócona ku górze i w twoją stronę. Małe wycięcie na dyskietce, które może być zaklejone, ppowinno znajdować się po lewej stronie. Dyskietkę wkładamy delikatnie do oporu i ouszczamy dźwignię w dół. Wkładanie lub wyjmowanie dyskietki przy zapalonej lampce w stacji jest zabronione! Należy także pamiętać o wyjęciu dyskietki przed włączeniem lub wyłączeniem zasilania stacji.

KORZYSTANIE ZE STACJI DO ZAPISYWANIA I ODCZYTYWANIA PROGRAMÓW
Korzystanie z uprzednio zapisanych programów

   W celu uruchomienia programu zapisanego na dyskietce należy włożyć dyskietkę do włączonej stacji, opuścić dźwignię i podać komputerowi polecenie: LOAD "nazwa programu",8 <RETURN>

   Na ekranie monitora pojawi się informacja:
SEARCHING FOR nazwa programu
LOADING
READY
   Następnie należy podać polecenie: RUN <RETURN>

Polecenie LOAD

Działanie: przepisuje program z dyskietki do pamięci komputera.
Format: LOAD "nazwa programu", nr urządzenia, nr polecenia
Przykłady: LOAD "TEST" ,8
LOAD "ML",8,1
LOAD A$,J,K
   W poleceniu LOAD po nazwie programu podaje się jeden lub dwa parametry. Pierwszy oznacza numer urządzenia (napędu) stacji, w którym znajduje się dyskietka. W tej instrukcji obsługi zakłada się, że jest to numer 8. Jeśli stacja ma dwa napędy, każdy jest oznaczony inną liczbą. Drugi parametr podaje dodatkowe informacje na temat sposobu wykonania polecenia. Jego wartość wynosi 1, jeśli ładuje się program w języku wewnętrznym lub inny zbiór binarny albo program z autostartem tzn. taki, którego nie trzeba już uruchamiać poleceniem RUN. Jeśli drugi parametr ma być równy O (ładowanie programu w Basicu), to można go nie podawać (patrz dwa pierwsze przykłady). Z przykładu czwartego wynika, że do określenia nazwy programu, numeru urządzenia i polecenia można użyć zmiennych lub wyrażeń arytmetycznych albo tekstowych. Polecenie LOAD kasuje poprzedni program znajdujący się w pamięci komputera.

Katalog dyskietki

   Katalog dyskietki jest to lista wszystkich programów lub innych zbiorów zapisanych na dyskietce. W celu przepisania katalogu z dyskietki do pamięci komputera należy podać polecenie:
LOAD "$",8 <RETURN>.
   Na ekranie pojawi się napis:
SEARCHING FOR $
FOUND $
LOADING
READY
   W tym momencie katalog dyskietki znajduje się już w pamięci komputera. Zawartość katalogu można wyświetlić na ekranie monitora podając polecenie: LIST <RETURN>

Nazwy niejednoznaczne

   Używając polecenia LOAD i innych poleceń dyskowego systemu operacyjnego można korzystać z pewnych ułatwień przy zapisywaniu nazwy zbioru:

- gwiazdka (*) może zastąpić dowolną liczbę znaków nazwy zbioru,
- znak zapytania (?) zastępuje dowolny ale dokładnie jeden znak.

Przykłady:
LOAD "*",8 spowoduje przepisanie pierwszego zbioru z dyskietki do pamięci komputera
LOAD "TE*",8 spowoduje przepisanie pierwszego zbioru o nazwie zaczynającej się od liter TE.
LOAD "TE??",8 spowoduje przepisanie pierwszego zbioru w nazwie czteroliterowej zaczynającej się od liter TE.
LOAD "T?NT",8 spowoduje przepisanie pierwszego zbioru o nazwie czteroliterowej, której pierwszą, trzecią i czwartą literą są odpowiedno T,N,T.

   Powyższe możliwości można zastosować także przy przepisywaniu katalogu dyskietki.

Przykład:
LOAD "$:T?ST",8 spowoduje przepisanie tych nazw zbiorów z katalogu dyskietki, których pierwszą, drugą i czwartą literą są odpowiednio T, S, T.

Polecenie SAVE

Działanie: przepisuje program z pamięci komputera na dyskietkę:
Format: SAVE "nazwa programu", nr urządzenia, nr polecenia

Przykład: SAVE "HOMEWORK",8

   Sposób podawania nazwy programu, numeru urządzenia i polecenia jest podobny jak w LOAD z tym, że nie można używać nazw niejednoznacznych (z *i ?). Jeśli na dyskietce znajduje się już zbiór o takiej samej nazwie, to pojawi się sygnał błędu.

Polecenie SAVE & REPLACE

Działanie: przepisuje na dyskietkę nową wersję programu z zachowaniem starej nazwy.
Format: SAVE "@0: nazwa programu", nr urządzenia
Przykład: SAVE "@0: HOMEWORK",8

   Polecenie to kasuje starą wersję programu. Jeśli stara wersja jest jeszcze potrzebna, to nową wersję należy przepisać pod inną nazwą.

Polecenie VERIFY

Działanie: porównuje program bieżący z programem na dyskietce.
Format: VERIFY "nazwa programu", nr urządzenia, nr polecenia
Przykład: VERIFY "OLD VERSION ", 8

Uwagi na temat nazw zbiorów

   Nazwa programu lub zbioru musi zaczynać się od litery. Nie może zaczynać się od liczby. Spacje są dopuszczalne. Nie ma ograniczeń na długość nazwy zbioru, ale żadne polecenie jako całość nie może mieć więcej niż 58 znaków.

POLECENIA DYSKOWEGO SYSTEMU OPERACYJNEGO

   Przedstawione dotychczas polecenia umożliwiają zapisywanie na dyskietce i przepisywanie z dyskietki do komputera zbiorów, najczęściej programów. Poniżej bedą przedstawione polecenia dyskowe, które umożliwiają innego rodzaju współpracę komputera ze stacją dyskietek. Na przykład polecenia OPEN i PRINT# umożliwiają zapisywanie na dyskietce danych w odpowiednich zbiorach, a także przesyłanie poleceń do stacji przy otwartym kanale rozkazów.

Polecenie OPEN

Działanie: tworzy zbiór na dyskietce poprzez otworzenie kanału łączności między komputerem a stacją.

Format: OPEN nr zbioru, nr urządzenia, nr kanału, łańcuch tekstowy
Numer zbioru powinien być liczbą naturalną z przedziału od 1 do 127. Można używać liczb od 128 do 255, pamiętając że wtedy polecenie PRINT# (będzie opisane dalej) zapisze po znaku powrotu karetki (CHRS$(13)) dodatkowo znak wysunięcia papieru (CHRS$(10)). Jako numer urządzenia przyjmuje się zwykle 8. Numer kanału może być liczbą pomiędzy 2 a 15. Kanały o numerach O i 1 są zwykle używane przy poleceniach LOAD i SAVE. Kanały o numerach od 2 do 14 używa się do przesyłania danych. Kanał o numerze 18 jest zarezerwowany jako kanał rozkazowy. Łańcuch tekstowy zawiera nazwę zbioru lub polecenie. Utworzenie zbioru jest niemożliwe bez podania łańcucha tekstowego. Próba otwarcia zbioru już otwartego spowoduje nadanie sygnału błedu: FILE OPEN ERROR

Przykłady: OPEN 5,8,5,"TEST" tworzy zbiór o nazwie TEST
OPEN 15,8,15,"I" przesyła polecenie do stacji dyskietek kanałem rozkazowym
OPEN A,B,C,Z$ te zmienne muszą być zdefiniowane.

Polecenie PRINT#

Działanie: zapisuje dane w zbiorze otwartym poleceniem OPEN
Format: PRINT# nr zbioru, łańcuch tekstowy
   Polecenie PRINT# działa podobnie jak polecenie PRINT z tym, że zapisuje dane na dyskietce, a nie na ekranie monitora lub drukarce. Jeśli używa się go przy otwartym kanale łączności (2, 3, 4, ..., 14), to przesyła dane, poprzez bufor stacji dyskietek, na dyskietkę. Jeśli używa się go przy otwartym kanale rozkazowym, to przesyła polecenia do stacji. Polecenie umieszcza się w cudzysłowiu w łańcuchu tekstowym.
Przykłady:
PRINT# 7,C$ zapisuje w zbiorze numer 7 łańcuch tekstowy C$, jeśli zbiór otwarto poleceniem OPEN z numerem kanału z zakresu od 2 do 14,
PRINT# 15,"I" przesyła polecenie do stacji przez kanał rozkazowy, jeśli poleceniem OPEN otwarto kanał 15.

Polecenie INITIALIZE

Działanie: przywraca stan wyjściowy stacji dyskietek
Format: OPEN 15,8,15, "I ": CL05E 15
lub
OPEN 15,8,15: PRI NT#15, "I ": CLOSE 15
   Jeśli popełniono błąd uniemożliwiający wykonywanie dalszych operacji, to do przywrócenia naturalnego stanu stacji używa się właśnie polecenia INITIALIZE.

Polecenie NEW

Działanie: formatuje dyskietkę.
Format: PRINT#15, "NEW O: nazwa dyskietki, identyfikator"
   Polecenie NEW formatuje nową dyskietkę. Jeśli dyskietka była wcześniej zapisana, to kasuje wszystko co było na niej zapisane. Identyfikator składa się z dwóch znaków alfanumerycznych. Jeśli w czasie zapisywania danych zmieni się dyskietkę, to stacja będzie poinformowana o tym ponieważ sprawdza identyfikator.
Przykłady:
OPEN 15,8,15, "NEW 0:TEST DISK,A1": CLOSE 15
OPEN 15,8,15: PRINT#15, "N 0:MY DISK, MY":CLOSE15

Polecenie SCRATCH

Działanie: kasuje jeden lub więcej zbiorów na dyskietce
Format: PRINT#15, "SCRATCH 0:nazwa zbioru"
   Polecenie to usuwa zbiory z dyskietki. Jeśli chcemy skasować więcej niż jeden zbiór, to możemy podać wszystkie nazwy zbiorów w jednym poleceniu.
Przykłady:
PRINT#15, "SCRATCH 0: TEXT" kasuje zbiór TEXT.
PRINT#15, "S0: TEXT, 0: TEST, 0: MUSIC" kasuje trzy zbiory.

Polecenie COPY

Działanie: kopiuje istniejący zbiór pod inną nazwą
Format: PRINT#15, "COPY 0: nowa nazwa=0: stara nazwa"
   Polecenie COPY pozwala również łączyć kilka zbiorów (do czterech).
Przykłady:
PRINT#15, "COPY 0: BACKUP=: ORIGINAL" zapisuje zbiór ORIGINAL pod nazwą BACKUP.
PRINT#15, "C0: NEWFILE=0: OLD1,. 0: OLD2" tworzy zbiór z dwóch innych.

Polecenie RENAME

Działanie: zmienia nazwę istniejącego zbioru
Format: PRINT#15, "RENAME 0: nowa nazwa=0: stara nazwa"
Przykład: PRINT#15, "R0: GOODNAME=0: DUMBNAME"
   Polecenie RENAME nie zadziała, jeśli zbiór jest aktualnie otwarty.

Polecenie VALIDATE

Działanie: porządkuje zbiory na dysku, usuwa zbiory o swobodnym dostępie
Format: OPEN 1,8,15, "V0: ": CLOSE 15

Odczytywanie kanału błędów

   Następujący prosty program odczytuje kanał błędów sygnalizowanych mruganiem czerwonej lampki:
10 OPEN 15,8,15
20 INPUT#15,A$,B$,C$,D$
30 PRINT A$,B$,C$,D$
40 CLOSE 15
   gdzie INPUT#15 nadaje zmiennym następujące znaczenia:
A$ - numer błędu (0 oznacza, że błąd nie wystapił),
B$ - opis błędu
C$ - nr ścieżki, na której wystąpił błąd (błędy na ścieżce 18 dotyczą kkatalogu i BAM),
D$ - nr sektora, w którym wystąpił błąd.

Polecenie CLOSE

Działanie: zapewnia prawidłowy zapis ulokowania danych na dysku, zamyka dostęp do zbioru lub kanał rozkazów.
Format: CLOSE nr zbioru

   Jeśli wystąpi błąd w programie w Basicu, to wszystkie zbiory są zamykane na poziomie interpretera, ale nie są zamykane na poziomie dyskowego systemu operacyjnego. Jest to wielce niebezpieczne. Natychmiast należy wydać polecenie:
CLOSE 15: OPEN 15,8,15: CLOSE 15
   Dokona się reinicjalizacja stacji dysków, co zapewni bezpieczeństwo zbiorom na dyskietce.

ZBIORY SEKWENCYJNE

   Zbiory sekwencyjne magazynują dane i umożliwiają do nich dostęp w sposób sekwencyjny od początku zbioru do końca. Są trzy rodzaje zbiorów, które przechowują dane w sposób sekwencyjny:

- zbiory z programami (oznaczane w katalogu przez PRG)
- zbiory z danymi (SEQ i USR).
Trzeci typ zbiorów danych, to zbiory relatywne (REL) - o dostępie bezpośrednim do każdego rekordu.

Polecenie OPEN

Działanie: otwarcie zbioru sekwencyjnego
Format: OPEN nr zbioru, nr urz. , nr kanału, "0: nazwa, typ, polecenie"

   Nr zbioru, nr urządzenia i nr kanału (z zakresu od 2 do 14) mają takie znaczenie jak poprzednio. Nazwa zbioru musi być jednoznaczna, jeśli otwiera się zbiór dla zapisu. Typ może być jednym z podanych wyżej. Jego nazwę można skrócić do pierwszej litery. Polecenie może być jedną z liter:
R - jak READ, jeśli zbiór otwiera się do odczytywania danych,
W - jak WRITE, jeśli zbiór otwiera się do zapisu.
A - jak APPEND, jeśli zbiór otwiera się do dopisywania danych.
   Po otwarciu do transmisji danych używa się komend PRINT#, INPUT# i GET#.

Polecenie PRINT#

Działanie: wyprowadzenie do uprzednio otwartego zbioru
Format: PRINT# nr zbioru, lista danych
Przykład: str. 15 w instrukcji w języku angielskim.

Polecenie GET#

Działanie: wprowadzanie danych z dysku bajt po bajcie
Format: GET# nr zbioru, lista zmiennych

Polecenie INPUT#

Działanie: wprowadzanie danych z pól oddzielonych separatorami
Format: INPUT# nr zbioru, lista zmiennych

   Jako separatorów pól można używać znaku przecinka (CHR$(44)), a jako separatora rekordu znaku powrotu karetki (CHR$(13)). Jednej zmiennej można nadać wartość z jednego pola. Jeden rekord można odczytać jedną instrukcją INPUT#.

ZBIORY O DOSTĘPIE SWOBODNYM

   Metoda dostępu swobodnego pozwala na wydobycie danych ze zbioru bez konieczności odczytywania całego zbioru, co jest konieczne w przypadku zbiorów sekwencyjnych. Istnieją dwa typy zbiorów o dostępie bezpośrednim: zbiory o dostępie swobodnym i zbiory relatywne. Różnica między nimi polega na tym, że zbiorami relatywnymi zarządza dyskowy system operacyjny, podczas gdy zbiory o dostępie swobodnym są oddane całkowicie pod rządy programu użytkownika.

Polecenie OPEN

Działanie: otwiera kanał dla dostępu swobodnego
Format: OPEN nr zbioru, nr urz. ,15
OPEN nr zbioru, nr urz. , nr kanału, "# nr bufora"

   Nr kanału z zakresu od 2 do 14.

Polecenie BLOCK-READ (B-R)

Działanie: odczytanie wskazanego bloku danych z dysku do bufora
Format: PRINT# nr zb., "B-R: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

   Nr zbioru taki jak w OPEN otwierającym kanał rozkazów, nr kanału taki jak w OPEN otwierającym kanał danych. Numery ścieżek i odpowiadające im zakresy numerów sektorów zawiera tabela na str. 17 instrukcji w języku angielskim. Nr napędu oznacza logiczny nr napędu - najczęściej jest to 0. Do bufora zostaną odczytane tylko bajty zawierające dane. Dane z bufora można odczytać za pomocą GET# lub INPUT# z numerem zbioru takim jak w OPEN otwierającym kanał dla danych.

Polecenie BLOCK-WRITE (B-W)

Działanie: zapisanie bloku danych z bufora we wskazanym miejscu na dysku
Format: PRINT# nr zb. , "B-W: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

   Znaczenie parametrów takie jak w B-R. Dane w buforze można umieścić za pomocą PRINT# z numerem zbioru takim jak w poleceniu OPEN otwierającym kanał dla danych.

Polecenie BLOCK-ALLOCATE (B-A)

Działanie: sprawdza czy blok jest wolny i zajmuje go, jeśli tak
Format: PRINT# nr zb. ,"B-A: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

   Znaczenie parametrów takie jak w B-R. Jeśli B-A wykryje, że blok jest zajęty to sygnalizowany jest błąd nr 65. Stan stacji po wykonaniu B-A można odczytać za pomocą INPUT# z numerem zbioru takim jak w OPEN otwierającym kanał rozkazów.

Polecenie BLOCK-FREE (B-F)

Działanie: zwalnia wskazany blok
Format: PRINT# nr zb. ,"B-F: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

Polecenie BUFFER-POINTER (B-P)

Działanie: pozwala na swobodny dostęp w ramach bloku
Format: PRINT# nr zb.,"B-P:", nr kanału, nr bajtu

Polecenie USER 1 (U1 lub UA)

Działanie: odczytanie wszystkich bajtów wskazanego bloku
Format: PRINT# nr zb. ,"U1: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

Polecenie USER 2 (U2 lub UB)

Działanie: zapisanie bloku bez zmiany wskaźnika bufora
Format: PRINT# nr zb. ,"U2: ", nr kanału, nr napędu, nr ścieżki, nr bloku

ZBIORY RELATYWNE

   Zbiory relatywne (oznaczane w katalogu dyskietki przez REL) podobnie jak zbiory o dostępie swobodnym również zapewniają bezpośredni dostęp do każdego rekordu zbioru bez potrzeby wczytywania wszystkich danych do komputera. Różnica polega na tym, że o tym co jest zajęte na dyskietce, a co można jeszcze wypełnić, pamięta dyskowy system operacyjny i nie musi o tym pamiętać program użytkownika.

Polecenie RECORD LENGTH

Działanie: deklaracja długości rekordu
Format: OPEN nr zb., nr urz., nr kanału, "0:nazwa,L,"+CHR$(dł. rek.)

   Ostatni parametr przesyłany za pomocą funkcji CHR$ oznacza długość rekordów w zbiorze - zbiór będzie zawierał rekordy o tej stałej długości.

Polecenie OPEN

Działanie: otwarcie istniejącego zbioru relatywnego
Format: OPEN nr zb. , nr urz. , nr kanału, "0: nazwa"
OPEN nr zb. , nr urz. , 15

   Nr kanału do przesyłania danych musi być z zakresu od 2 do 14.

Polecenie POSITION

Działanie: ustawienie wskaźnika zbioru na wskazany rekord
Format: PRI NT# nr zb. , "P" CHR$(nr kan.) CHR$(RL) CHR$(RH) CHR$(NB)

   Numer rekordu wylicza się ze wzoru RL+256*RH,
NB oznacza nr bajtu w rekordzie
   Nr zbioru musi być taki jak w OPEN otwierającym kanał rozkazów. Nr kanału musi być taki jak w OPEN otwierającym kanał danych. Dane z rekordu, na który wskazuje wskaźnik można wpisywać za pomocą PRINT# i odczytywać za pomocą INPUT# lub GET#.

Polecenie FILE LENGTH

Działanie: deklaracja liczby rekordów w zbiorze
Format: PRI NT# nr zb. , "P" CHR$(nr kan.) CHR$(RL) CHR$(RH) CHR$(1)
PRINT# nr zb. , CHR$(255)

   Numer ostatniego rekordu wylicza się ze wzoru RL+256*RH. Nr zbioru w instrukcji przesyłającej nr rekordu musi być taki jak w OPEN otwierającym kanał rozkazów. Nr kanału w tej instrukcji musi być taki jak w OPEN otwierającym kanał danych i definiującym długość rekordu. Nr zbioru w drugim poleceniu PRINT# też musi być taki jak w OPEN otwierającym kanał danych.

PROGRAMOWANIE KONTROLERA STACJI DYSKÓW

Polecenie MEMORY-WRITE (M-W)

Działanie: wpisanie do pamięci stacji dysków ki1ku bajtów (do 34)
Format: PRINT#15, "M-W: "CHR$(AL) CHR$(AH) CHR$(N) CHR$(D1) . . . CHR$(DN)

   Adres pamięci kontrolera, pod którym zapisane zostaną dane wylicza się ze wzoru AL+AH*256. N określa liczbę danych. D1 , . . . , DN oznaczają dane.

Polecenie MEMORY-READ (M-R)

Działanie: wybiera bajt z pamięci kontrolera przeznaczony do odczytu
Format: PRINT#15, "M-R: "CHR$(AL) CHR$(AH)

   Adres bajtu wylicza się ze wzoru AL+256*AH. Wskazany bajt można odczytać poleceniem:
GET#15, A$

Polecenie MEMORY-EXECUTE

Działanie: powoduje wykonanie programu zapisanego w pamięci kontrolera
Format: PRINT#15, "M-E : " CHR$(AL) CHR$(AH)

Polecenia USER

U1 lub UA - BLOCK-READ bez zmieniania wskaźnika bufora
U2 1ub UB - BLOCK-WRITE bez zmieniania wskaźnika bufora
od U3 (lub UC) do U8 (lub UH) - skoki do tablicy skoków umieszczonej w pamięci kontrolera w zakresie od $0500 do $0512
U9 lub UI - skok do $FFFA
U; lub UJ - skok do wektora RESET
UI+ - włączenie szybkości C-64
U- - włączenie szybkosci VI C-20

ZMIANA NUMERU URZĄDZENIA
Metoda programowa

   Poniższy program zmienia nr stacji na 9.
10 OPEN 15,8,15
20 PRINT#15, "M-W: "CHR$(119) CHR$(0) CHR$(2) CHR$(9+32) CHR$(9+64)
30 CLOSE 15

   Aby nadać stacji inny numer należy zmienić 9 na ten numer w dwóch ostatni funkcjach CHR$ polecenia PRINT#.

Życzymy Państwu udanych sesji ze stacją Commodore 1541 -I I .

Fancy Electronics Ltd.
Wyłączny dystrybutor sprzętu Commodore w Polsce.

Przygotował: Data realizacji: Data publikacji: Data modyfikacji: Pierwsza publikacja:

Reiter (Apidya) - 7.8.2000 - Filety on-line